Koerden eisen opname van vrouwen- en minderheidsrechten in nieuwe Syrische grondwet

Koerdische vertegenwoordigers in de Verenigde Staten hebben benadrukt dat de toekomstige Syrische grondwet pas geloofwaardig zal zijn als deze ook de rechten van minderheden en vrouwen waarborgt. Volgens Sinam Mohamad, vertegenwoordiger van de Syrische Democratische Raad (SDC) in Washington, weerspiegelt de huidige voorlopige grondwet niet de diversiteit van het land en negeert zij de aspiraties van grote delen van de bevolking, waaronder de Koerden.

‘De huidige verklaring vertegenwoordigt slechts één kant van Syrië’
Mohamad verklaarde tegenover Rudaw English dat de grondwettelijke verklaring van maart 2025 “zonder enig overleg met minderheden” tot stand kwam. “Ze weerspiegelt slechts één zijde van Syrië, die van de regering in Damascus,” zei ze. “Wij willen een nieuwe grondwet die de wensen en rechten van alle Syriërs weerspiegelt, en in het bijzonder die van de Koerden.” De SDC vormt de politieke tak van de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), het belangrijkste militaire orgaan van het autonome bestuur van Rojava in Noordoost-Syrië.

Omstreden voorlopige grondwet vergroot spanningen
De voorlopige Syrische grondwet, goedgekeurd door interim-president Ahmed al-Sharaa, bestaat uit 53 artikelen die sterk leunen op islamitische rechtsprincipes. Ze schrijft onder meer voor dat de president moslim moet zijn en behoudt de naam Syrische Arabische Republiek. Deze bepalingen hebben geleid tot afwijzing door Koerden, Druzen en Alawieten, die zich buitengesloten voelen. Ondertussen blijven de spanningen tussen Damascus en Rojava oplopen, mede door recente gewelddadige botsingen bij Deir Hafer en de Tishrin-dam.

Overleg en beloften van grondwetswijziging
Na Amerikaanse bemiddeling reisde een Koerdische delegatie onder leiding van SDF-commandant Mazloum Abdi naar Damascus voor overleg met president Sharaa. Beide partijen kwamen mondeling overeen om de grondwet te herzien en een landelijk staakt-het-vuren te verklaren, al werd dat bestand kort daarna geschonden. Volgens een verklaring van de Rojava-administratie op X is overeengekomen dat “de grondwet van Syrië zal worden aangepast.”

Koerdische prioriteiten: gelijkheid, rechten en decentralisatie
Sinam Mohamad lichtte de belangrijkste eisen toe: “Ten eerste moeten Koerdische en vrouwenrechten expliciet in de grondwet worden opgenomen. Vrouwen hebben een belangrijke rol gespeeld in de Syrische samenleving en politiek, dat moet erkend worden. Daarnaast willen we een gedecentraliseerd systeem waarin elke regio meer zeggenschap krijgt over haar eigen bestuur.”

Integratie van de SDF blijft twistpunt
Een van de grootste meningsverschillen tussen Rojava en Damascus gaat over de integratie van de SDF in het nationale leger. De SDF weigert haar strijders individueel te laten opnemen en wil als geheel toetreden, met behoud van haar eigen structuur en inclusief haar vrouwelijke eenheden. De Syrische autoriteiten zouden hier terughoudend tegenover staan.

Nechirvan Barzani steunt Koerdisch standpunt
De president van de Koerdische Regio, Nechirvan Barzani, sprak zich tijdens het MERI Forum in Erbil uit tegen de manier waarop Damascus de SDF wil opnemen in het nationale leger. “Het idee om SDF-strijders individueel te integreren is verkeerd,” zei hij. “Deze strijdkrachten hebben enorme offers gebracht in de strijd tegen ISIS. Hun identiteit en opofferingen mogen niet genegeerd worden.” Hij verwees daarbij naar het voorbeeld van de Peshmerga in Irak, wier naam na 2003 eveneens behouden bleef.

Rojava verwelkomt Barzani’s steun
Mohamad noemde Barzani’s woorden “zeer welkom en bemoedigend.” Volgens haar is steun uit de Koerdische Regio cruciaal, vooral gezien de diplomatieke banden die Erbil onderhoudt met buurlanden en internationale partners. “We zijn dankbaar voor zijn steun en hopen dat meer leiders in de regio zich zullen uitspreken voor de rechten van de Koerden in Noordoost-Syrië,” zei ze.

Naar een toekomst met gelijke rechten voor alle Syriërs
De discussie over de grondwet raakt de kern van Syrië’s toekomstige staatsvorm: centralisatie tegenover autonomie, en exclusiviteit tegenover inclusie. Terwijl de Rojava-administratie aandringt op een federale en pluralistische structuur, blijft Damascus vasthouden aan een gecentraliseerde benadering. Koerdische leiders benadrukken echter dat duurzame vrede alleen mogelijk is als de nieuwe grondwet de rechten van alle bevolkingsgroepen waarborgt, en de offers erkent van hen die jarenlang hebben gestreden voor vrijheid, gelijkheid en democratie.