Koerdische leiders eren overleden Turkse vredesactivist Sırrı Süreyya Önder
President Masoud Barzani en premier Masrour Barzani betuigen verdriet om verlies van sleutelfiguur in Turks-Koerdische dialoog
Istanboel/Erbil – Sırrı Süreyya Önder (1962–2025), een van Turkijes meest invloedrijke pleitbezorgers voor vrede en Koerdische rechten, overleed zaterdag op 63-jarige leeftijd in een Istanboels ziekenhuis. Zijn dood leidde tot internationale reacties, waaronder emotionele condoleances van Koerdische leiders in Irak.
Medische oorzaak en laatste dagen
Önder werd op 15 april na een hartstilstand opgenomen in het Florence Nightingale Ziekenhuis. Ondertussen een spoedoperatie voor een aortadissectie en intensieve zorg met een ECMO-apparaat, overleed hij op 3 mei om 16:10 uur aan multi-orgaanfalen. Het ziekenhuis benadrukte dat zijn toestand na twee hartstilstanden onomkeerbaar verslechterde.
Een leven gewijd aan dialoog
Geboren in Adıyaman (Koerdisch: Semsur), een overwegend Koerdische provincie in Zuidoost-Turkije, combineerde Önder een veelzijdige carrière als filmmaker, schrijver en politicus. Als parlementslid voor de Volksdemocratische Partij (HDP) – een linkse partij die opkomt voor minderheden – klom hij op tot vicevoorzitter van het Turkse parlement. Zijn doorbraak kwam tijdens het vredesproces van 2013–2015, waarin hij als lid van de Imralı-delegatie onderhandelde met de Turkse staat en de PKK.
Zijn inzet voor niet-gewelddadige oplossingen en culturele erkenning van Koerden maakte hem zowel geliefd als omstreden. Nationalistische groepen in Turkije beschuldigden hem van “samenspanning”, terwijl Koerdische gemeenschappen hem zagen als een cruciale bondgenoot.
Koerdische leiders: “Een verlies voor alle vredesstrijders”
President Masoud Barzani van de Koerdische Autonome Regio in Irak noemde Önder in een officiële verklaring een “gerespecteerd politiek en cultureel icoon”.
“Hij wijdde zijn leven aan politieke strijd en vrede in Turkije. Als prominent lid van de Imralı-delegatie zocht hij altijd naar dialoog. Zijn inspanningen verdienen eeuwige erkenning.”
Ook premier Masrour Barzani prees Önders rol:
“Hij was een ware vriend van het Koerdische volk en een brug tussen onze gemeenschappen. Zijn moed om Turks-Koerdische broederschap te bevorderen, zal worden herdacht.”
Beide leiders betuigden medeleven met Önders familie, HDP-leden en activisten, waarbij Masoud Barzani benadrukte: “Ik deel hun verdriet diep.”
Erfenis: Van kunst tot politiek verzet
Önders nalatenschap reikt verder dan de politiek:
- Documentaires: Zijn films, zoals Sessiz Ölüm (1995) over gedwongen verdwijningen, brachten mensenrechtenschendingen onder internationale aandacht.
- Intellectuele moed: Als een van de weinige etnische Turken in de HDP daagde hij het “één volk, één natie”-narratief van Ankara uit.
- Symbool van hoop: Zijn overlijden valt in een tijd van toenemende spanningen in Zuidoost-Turkije, waardoor velen zijn pleidooi voor verzoening opnieuw onderstrepen.
Reacties in Turkije
Terwijl de HDP Önder eerde als een “onvermoeibare strijder voor gerechtigheid”, bleven regeringsgezinde media kritisch. Een columnist in Sabah noemde zijn dood “een einde aan een omstreden carrière”. Desalniettemin tonen sociale media een stroom van steunbetuigingen, vooral uit Koerdische gebieden.
Slotwoord
Önders leven illustreerde de complexiteit van identiteit in Turkije: een Turk van geboorte, maar een stem voor de Koerdische zaak; een pragmaticus in de politiek, maar een idealist in hart en ziel. Zoals een HDP-woordvoerder samenvatte:
“Hij liet zien dat vrede geen etnische grenzen kent. Zijn werk blijft een gids voor wie gelooft in een verenigd, maar divers Turkije.”
Zijn begrafenis, verwacht op 5 mei in Istanbul, zal naar verwachting duizenden treurenden aantrekken.
