Dag van de Koerdische Vlag – Symbool van de Koerdische identiteit en vrijheid

17 december is de Dag van de Koerdische Vlag, een belangrijke symbolische datum voor Koerden wereldwijd. De Koerdische vlag, bekend als de “Ala Rengîn” (de kleurrijke vlag), bestaat uit drie horizontale banen in de kleuren rood, wit en groen, met een gele zon in het midden. Elke kleur heeft een specifieke betekenis:
Rood staat voor het bloed van de Koerdische vrijheidsstrijders;
Wit voor vrede en gelijkheid;
Groen voor de natuur en vruchtbaarheid van Koerdistan;
De gele zon met 21 stralen symboliseert licht en vrijheid, een eeuwenoud symbool in de Koerdische cultuur.

De opkomst van de Koerdische vlag: Symbolen van identiteit en onafhankelijkheid (1918-1921)

Uit documenten die zijn gevonden uit 1918-1920 blijkt dat Koerdische organisaties in die periode een Koerdische nationale vlag hebben ontworpen en gebruikt. Op 30 november 1918 werd in Istanbul de “Cemîyeta Tealî ya Kurdistanê” opgericht, wat vertaald kan worden als de “Vereniging voor de Vooruitgang van Koerdistan”. Het doel van deze vereniging was het stichten van een onafhankelijke Koerdische staat. Ze hadden contact met de Britten, die op dat moment een grote invloed in de regio uitoefenden. Atatürk was zich bewust van hun plannen en probeerde deze te stoppen, omdat hij begreep dat de vereniging, met steun van buitenlandse machten, streefde naar Koerdische onafhankelijkheid.

In 1921 besloot het Turkse parlement de activiteiten van de vereniging te beëindigen. Gedurende de korte periode van hun bestaan werd een symbool van de vereniging ontworpen: een groene achtergrond met een ster in het midden. Dit symbool, naar verluidt ontworpen door de secretaris-generaal Zeynelabidin, werd gebruikt om de Koerdische identiteit en de ambities van de vereniging te vertegenwoordigen.

Volgens verschillende bronnen bestond de vlag uit een groene achtergrond met een gele zon in het midden.

De oprichting van Xoybûn en de Koerdische vlag

In de eerste decennia van de 20e eeuw, te midden van de val van het Ottomaanse Rijk en de opkomst van nieuwe nationale bewegingen in het Midden-Oosten, begonnen Koerdische intellectuelen en leiders zich te organiseren voor de onafhankelijkheid van Koerdistan. Een belangrijke stap in deze beweging was de oprichting van Xoybun (Zelfstandigheid) in 1927, in Libanon, door Koerdische intellectuelen en politici die door de politieke druk in Turkije naar Syrië en Libanon waren gevlucht. Deze organisatie werd een centraal punt voor Koerdische politieke activiteit en speelde een belangrijke rol in de opstanden tegen de Turkse republiek, waaronder de beroemde opstand van Ararat onder leiding van Ihsan Nuri Pasha.

Een van de symbolen die Xoybun gebruikte om hun streven naar onafhankelijkheid te versterken, was de Koerdische vlag. Volgens historisch onderzoek en documenten, is de vlag die in de jaren 1920 door Xoybûn werd aanvaard, het ontwerp van de “Cemiyeta Tealiya Kurd”, een Koerdische organisatie die in 1920 in Istanbul werd opgericht. Deze vlag wordt vandaag nog steeds gebruikt als de officiële vlag van Koerdistan. Het ontwerp van de vlag, in 1919, is traditioneel toegeschreven aan Kadri Cemil Pasha, een prominente Koerdische intellectueel en politicus die actief was in zowel Istanbul als binnen de Koerdische nationale beweging in Syrië en Libanon.

De eerste vlucht van de Koerdische vlag: De Qoçgirî-opstand van 1921

De vlag werd voor het eerst gehesen tijdens de Qoçgirî-opstand in 1921, in de regio Dêrsim. Nuri Dersimi en Elisher Efendi, twee leidende figuren in de opstand tegen de Turkse staat, hesen de vlag op de top van de Qoçgîrî-berg. Deze opstand werd uiteindelijk neergeslagen door de Turkse troepen, maar het gebruik van de vlag symboliseerde het Koerdische verlangen naar onafhankelijkheid en gaf het een historische betekenis die tot op de dag van vandaag wordt herinnerd.

De republiek van Ararat (1927-1930)

Na de onderdrukking van verschillende opstanden in Koerdistan, inclusief die van Qoçgirî, richtten Koerdische leiders hun inspanningen op een nieuw brandpunt: de Ararat-opstand. Deze opstand begon in 1927 onder leiding van Îhsan Nûrî Paşa, een voormalig Ottomaans officier die zich aansloot bij de Xoybûn organisatie en hun militaire leider werd. De opstand concentreerde zich rond de Agirî (Ararat) bergen in het noordoosten van Turkije en werd gesteund door de Koerden uit de regio’s Bitlis, Van en de omliggende gebieden.

Tijdens deze opstand gebruikte Îhsan Nûrî Paşa de door Xoybûn goedgekeurde Koerdische vlag, een symbool van eenheid en onafhankelijkheid. In zijn memoires schrijft hij over het hijsen van de vlag op de Agirî-berg in 1927: “Ik maakte een troon van stenen voor de Koerdische jongemannen, en de Koerdische vlag werd op de top van de Agirî-berg gehesen. De Turkse troepen rond de stad Bazid zagen van ver de vlag wapperen en de helden van Agirî juichten voor de vlag en schoten in de lucht.” Dit moment wordt beschouwd als een van de meest iconische gebeurtenissen in de geschiedenis van de Koerdische nationale beweging. De opstand van Ararat duurde tot 1930, maar werd uiteindelijk door de Turkse regering neergeslagen met brute militaire macht. Toch bleef de vlag die tijdens deze opstand werd gehesen een krachtig symbool van Koerdische aspiraties naar onafhankelijkheid en eenheid. Na de val van de opstand bleef Xoybûn in ballingschap actief, vooral in Syrië en Libanon, en bleef het gebruik van de vlag bevorderen als een symbool van de Koerdische zaak.

Toepassing van de Koerdische vlag op Kovara Hawar van Celadet Bedirxan

Kovara Hawar, opgericht in 1932 door Celadet Bedirxan, een van de meest prominente Koerdische intellectuelen van zijn tijd, speelde een centrale rol in het behouden en promoten van de Koerdische taal en cultuur tijdens een periode van toenemende onderdrukking door de omliggende staten. Het tijdschrift, geschreven in zowel het Latijnse als het Arabische alfabet, bood een platform voor de Koerdische intellectuele gemeenschap om hun ideeën te verspreiden en de strijd voor autonomie en zelfidentificatie te ondersteunen.

De Koerdische vlag, zoals deze op de voorkant van Kovara Hawar werd gepresenteerd, bevatte de bekende driekleurige horizontale banen van rood, wit en groen, met een centrale gele zon. De 18 stralen van deze zon symboliseren de oude Mesopotamische traditie, verwijzend naar de oude zonnecultus die in deze regio heerste, en vertegenwoordigen eenheid, vrijheid en onafhankelijkheid.

Celadet Bedirxan, een lid van de prestigieuze Bedirxan familie die gedurende de 19e en 20e eeuw een belangrijke rol speelde in de Koerdische onafhankelijkheidsbeweging, was sterk betrokken bij de symboliek van de Koerdische vlag. Zijn werk in Kovara Hawar droeg bij aan het vastleggen van de vlag als een symbool van Koerdische identiteit en weerstand tegen assimilatie en onderdrukking door externe machten. In het tijdschrift zijn verschillende gedichten te vinden die de Koerdische vlag bezingen, geschreven door auteurs als Kamuran Bedirxan en Herekol Ezizan. Deze poëzie verheft de vlag tot een symbool van vrijheid en nationale eenheid, waarbij de driekleurige vlag en haar stralende zon centraal staan.

De oorspronkelijke Koerdische vlag werd in 1919 ontworpen en voor het eerst gebruikt tijdens het Xoybun congres in 1920. Dit symbool van Koerdische onafhankelijkheidsaspiraties speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van de vrijheidsbeweging. Sînem Bedirxan, de dochter van de prominente Koerdische leider en intellectueel Celadet Bedirxan, heeft deze historische vlag ingelijst en een ereplaats gegeven in haar huis in Hewler. De vlag, met zijn iconische zon, blijft een krachtig symbool van de Koerdische strijd en trots. Het behoud ervan door de familie Bedirxan benadrukt het belang van het doorgeven van dit erfgoed aan toekomstige generaties.

Symbool van strijd en identiteit tijdens de Republiek Mahabad

De Koerdische vlag die tijdens de oprichting van de Republiek Koerdistan in 1946 in Mahabad werd gebruikt, heeft een diepe symbolische betekenis en is ontstaan uit de politieke en nationale strijd van het Koerdische volk. De vlag werd een krachtig symbool van de Koerdische aspiraties naar onafhankelijkheid en zelfbeschikking.

Het ontwerp van de vlag is te danken aan Kadri Cemil Paşa, ook wel bekend als Qedrî Cemîl Paşa, een belangrijke Koerdische leider en diplomaat. Hij ontwierp de vlag in 1944, toen Koerdische bewegingen in Irak, onder leiding van de Koerdische leiders en met steun van de regio, een nationale symboliek wilden creëren die de gezamenlijke strijd van de Koerden weerspiegelde. De vlag bestond uit drie horizontale kleuren: bovenin rood, in het midden wit, groen onderin met een gele zon in het midden. Deze kleuren symboliseerden respectievelijk het bloed dat door de Koerden is vergoten in hun strijd voor vrijheid, de zuiverheid van hun harten, en de hoop op een betere toekomst voor Koerdistan. Daarnaast werd de vlag vaak verfraaid halve gele zon en een pen in een tarwekrans, die zowel de natuurlijke rijkdommen van Koerdistan als de kracht van het Koerdische volk symboliseerden.

De vlag werd officieel overgedragen aan de leiders van de Koerdische opstand door Qazi Mohammad, de president van de Republiek Mahabad. Qazi Mohammad, die een centrale rol speelde in de oprichting van de republiek, was nauw verbonden met de Koerdische onafhankelijkheidsbeweging en de symbolen van deze beweging. Hij erkende de betekenis van de vlag als het symbool van de nationale eenheid en strijd van de Koerden.

Een bijzonder moment in de geschiedenis van de vlag vond plaats toen Qazi Mohammad de Koerdische vlag symbolisch overdroeg aan Mele Mustafa Barzani, de beroemde Koerdische leider en militaire commandant. Mele Mustafa Barzani was een van de belangrijke steunpilaren van de Koerdische opstand in Mahabad en werd gezien als een van de leiders die de strijd voor Koerdische autonomie voortzette. De overdracht van de vlag aan Barzani was een krachtig gebaar van solidariteit en leiderschap, en het markeerde de continuïteit van de Koerdische strijd voor onafhankelijkheid, zelfs na de ondergang van de Republiek Mahabad.

Deze vlag, met zijn symbolen van vrijheid, strijd en nationale identiteit, blijft tot op de dag van vandaag een belangrijk symbool in de Koerdische nationale beweging, en wordt nog steeds gebruikt door Koerdische groepen over de hele wereld als een teken van hun gezamenlijke strijd voor vrijheid en erkenning.

De Koerdische vlag sinds 1992: Symbool van identiteit en autonomie

In 1992 werd de Koerdische vlag officieel aangenomen door de Koerdische Autonome Regio in Irak, nadat de Koerden hun parlementaire instellingen hadden opgericht na de opstand tegen het regime van Saddam Hussein. De vlag bestaat uit drie horizontale banen in de kleuren rood, wit en groen, met in het midden een gouden zon die uit 21 stralen bestaat. De kleuren vertegenwoordigen respectievelijk het bloed van de Koerdische martelaren, de vrede en welvaart die de Koerden nastreven, en de vruchtbaarheid van Koerdistan. De zon, centraal op de vlag, symboliseert de hoop, de verlichting en het nieuwe begin van de Koerdische natie.

De vlag is gebaseerd op de vlag die Kadri Cemil Pasha in 1919 heeft ontworpen, echter besloot de regering van de Koerdische Regio de zon te vergroten en het aantal zonnestralen te veranderen van 18 naar 21, als een eerbetoon aan de betekenis van Newroz en 21 maart, een dag die symbool staat voor de vernieuwing van de Koerdische identiteit en de vastberadenheid van het Koerdische volk. Deze vlag is sindsdien uitgegroeid tot een krachtig symbool van de Koerdische eenheid, hun strijd voor autonomie en hun onverzettelijke verlangen naar zelfbeschikking.

Op 11 november 1999 besloot de Koerdische Regio een officiële dag aan te wijzen ter ere van de Koerdische vlag en koos daarvoor 17 december. Deze datum werd symbolisch gekozen, omdat op 17 december 1945 de Koerdische vlag voor het eerst werd gehesen in Mahabad, toen de vlag werd geaccepteerd en officieel gepresenteerd door de leiders van de Democratische Partij van Koerdistan in Iran (KDPI). Het hijsen van de vlag markeerde niet alleen de oprichting van de Republiek Mahabad, maar ook de vastberadenheid van het Koerdische volk om hun identiteit en onafhankelijkheid te benadrukken. De keuze van deze datum benadrukt de historische betekenis van de vlag als symbool van de Koerdische strijd voor autonomie en vrijheid.

Het gedicht van Kamuran Bedirxan, uit het tijdschrift Hawar. Geschreven in 1932.
Ala Kurdan

Ronahiya dil û çav;
Diyariya dê û bav;
Pêsîra wê roj û tav,
Spehitiya ax û av

Ala kurdan ser be ser
Sor û gewr e kesk û zer.

Kehremanê ceng û şer;
Kiblegeha mê û ner;
Cayegahê can û ser
Afitaba dar û ber

Ala kurdan ser be ser
Sor û gewr e kesk û zer.

Rêviya xortan û mêr,
Mihreba mizgeft û dêr
Şahê evd û şahê şêr
B’reng û bihn e zîv û zêr.

Het gedicht van Osman Sebri, geschreven in 1936

Ala Rengîn

Min divê her tu bilind bî
Ala rengîn kesk û zer
Him xweşî him ceng û rûmet
Tên zanîn ji sor û gewr
Dûr nêzîk ezê te hildim
Tu yî xemla banê min
Ger bivê derman mirin bî
Bo te gorî canê min
Sê salan bi te kêfxweş bûm
Agrî, Zîlan, Tendûrek
Li pêş suhna te bûne ax
Leşkerên turk lek bi lek
Dêrsim û Sason û Pijder
Bo te xwînê dirêjin
Herçî xort in, herçî kurd in
Bo te layjan dibêjin
Leşker im bo te ala min
Min divê gurmîn û şer
Duwanzde mîlyon bûne pandî
Bo te kurdên pir huner